Vai trò của thuốc nhỏ mắt trong điều trị đau mắt đỏ

Đau mắt đỏ (viêm kết mạc) là bệnh lý mắt rất thường gặp, có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi – từ trẻ sơ sinh cho đến người cao tuổi. Bệnh do nhiều nguyên nhân: virus, vi khuẩn, dị ứng hay các tác nhân kích thích. Người bệnh thường có biểu hiện: mắt đỏ, sưng, ngứa, tiết dịch, chảy nước mắt nhiều.

Thuốc nhỏ mắt là lựa chọn điều trị hàng đầu, giúp giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục. Tuy nhiên, mỗi loại thuốc có vai trò riêng và cần dùng đúng chỉ định.

Các nguyên nhân thường gặp của đau mắt đỏ

Đau mắt đỏ là tình trạng viêm kết mạc gây đỏ, ngứa, chảy nước mắt, có thể kèm theo tiết dịch. Các nguyên nhân thường gặp:

• Viêm kết mạc do virus: phổ biến nhất, chiếm tới 90% trường hợp, thường lây lan mạnh.
• Viêm kết mạc do vi khuẩn: gây nhiều dịch mủ, dính mí mắt, dễ lây.
• Viêm kết mạc dị ứng: không lây, thường gặp ở người có cơ địa dị ứng với bụi, phấn hoa, lông động vật.

Các loại thuốc nhỏ mắt thường dùng

1) Nước mắt nhân tạo

Các sản phẩm như Sanlein, Systane Ultra, Refresh Tears… có tác dụng làm dịu và giảm cộm xốn. Có thể dùng nhiều lần trong ngày (4–10 lần).

Công dụng: Giữ ẩm, rửa trôi bụi bẩn, giảm cảm giác khô rát và khó chịu. Tuy nhiên, thuốc chỉ giảm triệu chứng, không diệt được virus hay vi khuẩn gây bệnh.

Lưu ý: Ưu tiên loại không chất bảo quản nếu phải dùng thường xuyên hoặc người có nguy cơ khô mắt mạn tính. Có thể dùng an toàn cho cả trẻ em và phụ nữ mang thai.

2) Thuốc kháng sinh nhỏ mắt

Ví dụ: Tobramycin (Tobrex), Polymyxin/Trimethoprim, Ciprofloxacin… Dùng trong đau mắt đỏ do vi khuẩn. Chỉ sử dụng theo chỉ định bác sĩ để tránh kháng thuốc.

Công dụng: Tiêu diệt vi khuẩn gây viêm kết mạc, rút ngắn thời gian bệnh.

Lưu ý: Chỉ hiệu quả với viêm kết mạc do vi khuẩn (thường có mủ vàng/ xanh). Không có tác dụng với virus hoặc dị ứng. Việc dùng không đúng chỉ định dễ gây kháng kháng sinh.

3) Thuốc kháng virus nhỏ mắt

Ví dụ: Trifluridine (Viroptic), thường chỉ định khi nhiễm virus herpes simplex có nguy cơ loét giác mạc.

Công dụng: Ức chế sự nhân lên của virus (nhất là HSV). Giúp ngăn biến chứng loét giác mạc.

Lưu ý: Cần theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ nhãn khoa, tối đa không quá 21 ngày. Tác dụng phụ có thể là kích ứng, mờ mắt tạm thời.

4) Thuốc kháng histamin

Ketotifen, Bepotastine, Emedastine… giúp giảm ngứa, chảy nước mắt trong viêm kết mạc dị ứng.

Lưu ý: Thường hiệu quả nhất khi dùng kết hợp tránh tiếp xúc với dị nguyên (phấn hoa, bụi, lông động vật). Cần lưu ý khoảng cách khi phối hợp với thuốc nhỏ mắt khác. Không nên lạm dụng kéo dài mà không có theo dõi y tế.

5) Corticosteroid tại chỗ

Loteprednol, Dexamethasone, Prednisolone… có tác dụng chống viêm mạnh.

Công dụng: Giảm viêm nhanh, kiểm soát sưng nề và đỏ mắt trong trường hợp nặng.

Lưu ý: Chỉ dùng trong trường hợp nặng, dưới sự theo dõi của bác sĩ vì có nguy cơ tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, nhiễm nấm hoặc vi khuẩn cơ hội. Vì vậy, chỉ nên dùng ngắn hạn, đúng đơn và tái khám định kỳ.

Thuốc nhỏ mắt: Vai trò chính trong điều trị

Sử dụng thuốc nhỏ mắt đúng cách trị đau mắt đỏ

Thuốc nhỏ mắt được xem là phương pháp điều trị tuyến đầu cho đau mắt đỏ. Mỗi loại có tác dụng khác nhau tùy theo nguyên nhân:

Cách dùng thuốc nhỏ mắt đúng chuẩn

1. Rửa tay sạch trước khi nhỏ.
2. Tháo kính áp tròng (nếu có).
3. Ngửa đầu, kéo nhẹ mí mắt dưới, nhỏ đúng số giọt theo chỉ định.
4. Nhắm mắt và ấn nhẹ khóe mắt trong vài phút để thuốc thấm.
5. Lau dịch dư bằng khăn sạch.
6. Nếu dùng nhiều loại thuốc, cách nhau ít nhất 3–5 phút.

Những sai lầm thường gặp khi dùng thuốc nhỏ mắt

Dù phổ biến, nhiều bệnh nhân vẫn mắc sai lầm trong quá trình sử dụng:

• Tự ý mua thuốc nhỏ mắt corticoid mà không có chỉ định.
• Dùng chung lọ thuốc với người khác, làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
• Không tuân thủ thời gian và liều lượng nhỏ giọt.
• Dùng quá nhiều loại thuốc cùng lúc, gây kích ứng hoặc phản ứng chéo.

Theo khuyến cáo từ Medlatec, việc lạm dụng corticoid có thể dẫn đến biến chứng nặng như tăng nhãn áp hoặc loét giác mạc.

Kết hợp điều trị toàn diện: Khi nào cần đi xa hơn thuốc nhỏ mắt?

Chườm lạnh hỗ trợ giảm sưng đỏ và khó chịu

Trong phần lớn trường hợp, thuốc nhỏ mắt giúp kiểm soát triệu chứng. Tuy nhiên, nếu bệnh kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể đề xuất giải pháp chuyên sâu hơn.

• Chườm lạnh hoặc rửa mắt bằng nước muối sinh lý.
• Giữ vệ sinh tay, không dụi mắt, thay khăn gối thường xuyên.
• Dùng kính bảo hộ khi đi bơi hoặc làm việc trong môi trường khói bụi.

Khi nào cần đến bác sĩ?

Hãy đến khám chuyên khoa mắt ngay nếu có dấu hiệu sau:

• Đau nhức mắt dữ dội, sợ ánh sáng.
• Thị lực mờ nhanh.
• Chảy mủ vàng xanh nhiều.
• Không cải thiện sau 5–7 ngày nhỏ thuốc theo chỉ định.

Lời kết

Thuốc nhỏ mắt đóng vai trò quan trọng trong điều trị đau mắt đỏ, giúp giảm viêm, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Tuy nhiên, việc sử dụng cần đúng loại, đúng liều, đúng chỉ định. Bệnh nhân không nên tự ý dùng mà cần được bác sĩ nhãn khoa thăm khám, chẩn đoán nguyên nhân.