Loạn thị là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Tìm hiểu bệnh loạn thị: nguyên nhân, dấu hiệu, phân loại và cách điều trị phù hợp. Hiểu đúng để bảo vệ thị lực lâu dài.

Khám mắt định kỳ giúp phát hiện sớm loạn thị và tật khúc xạ ở trẻ

Loạn thị là gì và vì sao bạn nên quan tâm?

Loạn thị là một dạng tật khúc xạ phổ biến, xảy ra khi giác mạc hoặc thủy tinh thể cong không đều. Tình trạng này khiến ánh sáng đi vào mắt không hội tụ đúng vào một điểm trên võng mạc, dẫn đến hình ảnh bị nhòe, méo hoặc kém sắc nét.

Khác với cận thị hay viễn thị – thường chỉ ảnh hưởng tầm nhìn ở một khoảng cách nhất định – loạn thị làm hình ảnh mờ ở cả gần lẫn xa. Đặc biệt, nếu không phát hiện và điều trị đúng, loạn thị có thể gây khó chịu kéo dài, giảm hiệu suất học tập, làm việc và ảnh hưởng chất lượng sống.

Các loại loạn thị thường gặp

Không phải loạn thị nào cũng giống nhau. Trên thực tế, bác sĩ phân loại loạn thị theo hình dạng và hướng trục.

Loạn thị đều là tình trạng phổ biến nhất, khi hai trục chính của giác mạc cong không bằng nhau nhưng vẫn vuông góc với nhau. Loại này thường dễ điều chỉnh bằng kính gọng hoặc kính áp tròng. Trong khi đó, loạn thị không đều thường xảy ra khi giác mạc bị tổn thương hoặc biến dạng – như trong bệnh lý giác mạc chóp – khiến ánh sáng bị phân tán và rất khó tập trung.

Về hướng trục, có thể chia thành loạn thị trục ngang, trục dọc hoặc trục chéo. Việc xác định đúng loại loạn thị đóng vai trò quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu.

Nhận biết sớm loạn thị qua những dấu hiệu quen thuộc

Không phải ai bị loạn thị cũng nhận ra ngay. Ban đầu, bạn có thể chỉ thấy hơi mỏi mắt khi đọc sách hoặc nhìn bảng điện tử. Theo thời gian, các triệu chứng rõ rệt hơn: nhìn mờ, chớp mắt nhiều, nheo mắt khi đọc hoặc cảm giác căng thẳng vùng trán.

Người lớn dễ nhận ra biểu hiện này, nhưng ở trẻ nhỏ, loạn thị thường bị bỏ qua. Trẻ có thể kém tập trung, học bài chậm hoặc than mỏi mắt, đau đầu – và bị nhầm lẫn với biểu hiện “lười học”.

Nguyên nhân nào gây ra loạn thị?

Ngồi học sai tư thế, đeo kính không đúng độ có thể làm nặng thêm loạn thị ở trẻ

Loạn thị có thể là bẩm sinh, xuất hiện từ khi mới sinh và tồn tại ổn định theo thời gian. Tuy nhiên, một số trường hợp là do giác mạc bị biến dạng sau chấn thương, tai nạn, hoặc do hậu quả của phẫu thuật như LASIK không đúng kỹ thuật.

Ngoài ra, những bệnh lý như giác mạc chóp (keratoconus) có thể khiến giác mạc mỏng và nhô ra phía trước, gây loạn thị không đều nặng – rất khó điều chỉnh bằng phương pháp thông thường.

Chẩn đoán chính xác để điều trị đúng hướng

Để xác định tình trạng loạn thị, bác sĩ sẽ thực hiện đo khúc xạ, kết hợp với đo bản đồ giác mạc bằng máy chuyên dụng như Pentacam hoặc Topolyzer. Trong một số trường hợp phức tạp, cần dùng đến thiết bị đánh giá sinh học giác mạc như Corvis ST để kiểm tra độ cứng, sự ổn định trước khi quyết định phẫu thuật.

Điều quan trọng là bạn không nên tự đo kính ở tiệm mà không qua đánh giá chuyên sâu, bởi việc dùng kính sai trục loạn thị có thể khiến tình trạng mỏi mắt kéo dài hơn.

Điều trị loạn thị – nhiều hơn một lựa chọn

Phương pháp phổ biến nhất để điều chỉnh loạn thị là đeo kính gọng. Đây là giải pháp đơn giản, chi phí thấp và phù hợp với mọi đối tượng. Kính trụ sẽ giúp điều chỉnh đường đi của ánh sáng, đưa hình ảnh về đúng vị trí trên võng mạc.

Với người năng động, kính áp tròng loại toric là lựa chọn thay thế tiện lợi. Tuy nhiên, cần được bác sĩ nhãn khoa hướng dẫn sử dụng đúng cách để tránh biến chứng viêm giác mạc.

Trong các trường hợp mong muốn loại bỏ kính hoàn toàn, hoặc loạn thị quá cao, phẫu thuật khúc xạ là phương án tối ưu. Phẫu thuật LASIK, PRK hoặc SMILE có thể áp dụng cho người có loạn thị nhẹ đến trung bình, với giác mạc đủ dày và ổn định. Tuy nhiên, nếu bạn có giác mạc mỏng, hoặc loạn thị từ 0.5 đến 6 độ kèm theo cận nặng, thì Phakic ICL là giải pháp tiên tiến hơn.

Phakic ICL là thấu kính nội nhãn sinh học đặt vào mắt mà không làm tổn thương giác mạc, không gây khô mắt và có thể lấy ra nếu cần. Đây là lựa chọn phổ biến cho những người trẻ năng động, cần thị lực rõ nét suốt ngày, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng yếu.

Sống chung với loạn thị – cần lưu ý điều gì?

Nếu bạn bị loạn thị, việc điều chỉnh đúng độ là điều kiện tiên quyết. Kính sai trục hoặc sai độ sẽ không chỉ khiến bạn nhìn mờ, mà còn dễ gây mỏi mắt và nhức đầu mãn tính.

Bạn nên kiểm tra lại thị lực định kỳ mỗi 6–12 tháng, đặc biệt là khi cảm thấy thị lực thay đổi, hoặc xuất hiện các triệu chứng bất thường. Ngoài ra, giữ khoảng cách hợp lý khi sử dụng thiết bị điện tử, nghỉ mắt sau mỗi 30 phút và bổ sung các dưỡng chất như lutein, Omega-3 cũng giúp cải thiện sức khỏe mắt lâu dài.

Loạn thị có khỏi hoàn toàn không? Giải đáp bạn cần biết

Hiện tại, không có thuốc điều trị dứt điểm loạn thị. Tuy nhiên, với công nghệ phẫu thuật hiện đại – đặc biệt là Phakic ICL – người bệnh có thể đạt được thị lực tối ưu, không cần đeo kính trong thời gian dài.

Loạn thị có thể tăng nếu không điều chỉnh đúng, đặc biệt ở trẻ em. Do đó, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám mắt định kỳ từ 4–6 tuổi, hoặc sớm hơn nếu phát hiện dấu hiệu bất thường.

Với trẻ nhỏ, phẫu thuật không được khuyến nghị. Điều trị chủ yếu bằng kính gọng đúng độ, kết hợp theo dõi nhược thị và can thiệp nếu cần thiết.

Khi nào nên đi khám mắt?

Ngay khi bạn thấy nhìn mờ, nhức đầu không rõ nguyên nhân, hay nghi ngờ mình đang bị loạn thị – đó là lúc nên đi khám. Cũng đừng đợi đến khi con bạn “phàn nàn”, bởi trẻ em có thể không nhận ra mình đang gặp vấn đề về thị lực.

Một lần khám mắt định kỳ có thể giúp bạn:

• Phát hiện loạn thị ở giai đoạn sớm
• Ngăn ngừa tăng độ không kiểm soát
• Chọn đúng phương pháp điều trị: kính, kính áp tròng, hay phẫu thuật

Kết luận: Hiểu rõ loạn thị – bảo vệ thị lực từ hôm nay

Bệnh loạn thị có thể xuất hiện âm thầm, nhưng ảnh hưởng lớn đến cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. Dù bạn chọn kính hay phẫu thuật, điều quan trọng là hiểu rõ tình trạng mắt của mình và nhận được tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.