Đồng tử giãn – co bất thường ảnh hưởng thị lực ban đêm

Vai trò của đồng tử trong thị lực ban đêm

Đồng tử giãn hoặc co không đúng cách là một trong những nguyên nhân gây suy giảm thị lực về đêm mà nhiều người thường bỏ qua. Khi đồng tử mất khả năng phản xạ với ánh sáng, ánh sáng không thể hội tụ chính xác lên điểm vàng – vùng trung tâm thị giác – dẫn đến hiện tượng nhìn mờ, lóa sáng, hoặc mất phương hướng trong môi trường thiếu sáng.

So sánh thị lực bình thường và thị lực mờ do đồng tử giãn bất thường

Đồng tử là cửa ngõ điều chỉnh lượng ánh sáng vào mắt. Ban đêm hoặc trong bóng tối, đồng tử tự động giãn ra để thu nhận thêm ánh sáng, hỗ trợ võng mạc hoạt động hiệu quả. Khi đồng tử mất khả năng phản ứng với ánh sáng – quá giãn, quá co hoặc giãn không đều – ánh sáng vào mắt không được điều tiết phù hợp, gây mờ, chói hoặc mất chi tiết hình ảnh.

Trong điều kiện thiếu sáng, đồng tử tự động giãn ra để thu nhiều ánh sáng hơn – đây là cơ chế sinh lý bình thường của mắt. Tuy nhiên, khi đồng tử giãn hoặc co bất thường, ánh sáng không thể hội tụ đúng lên điểm vàng – vùng thị giác trung tâm – dẫn đến hình ảnh bị méo, mờ hoặc lóa sáng. Đây cũng là một trong các cơ chế góp phần gây hội tụ sai điểm vàng

📌 Tình trạng này không hiếm gặp và thường bị nhầm lẫn với mỏi mắt hoặc cận thị nhẹ, trong khi có thể liên quan đến các vấn đề thần kinh thị giác.

Khi nào được xem là đồng tử bất thường?

Cơ chế thần kinh điều khiển giãn và co đồng tử theo ánh sáng.

📌 Một số rối loạn này có thể là hệ quả của thoái hóa thần kinh, chấn thương đầu, hoặc bệnh lý nội nhãn liên quan đến giác mạc hay thủy tinh thể.

Dấu hiệu nhận biết sớm

Bạn có thể đang gặp tình trạng đồng tử hoạt động bất thường nếu thấy:

• Nhìn kém rõ trong môi trường thiếu sáng
• Thấy quầng sáng hoặc tia lóa quanh đèn xe
• Mỏi mắt, mất tập trung khi lái xe buổi tối
• Nhìn bị “lóe sáng” hoặc méo ảnh trong ánh sáng nhân tạo

💡 Những triệu chứng này dễ bị bỏ qua hoặc nhầm với mỏi mắt do dùng thiết bị điện tử.

Nguyên nhân thường gặp

• Thuốc nhỏ giãn đồng tử, thuốc điều trị trầm cảm hoặc huyết áp
• Tăng nhãn áp, tổn thương thần kinh vận nhãn
• Phẫu thuật giác mạc, đục thủy tinh thể, biến chứng sau mổ
• Mắt bị rối loạn điều tiết do làm việc gần quá nhiều hoặc có loạn thị chưa chỉnh đúng

👉 Nếu bạn cảm thấy thị lực biến đổi không rõ nguyên nhân, đừng loại trừ khả năng bạn đang gặp phải tật khúc xạ tiềm ẩn như loạn thị nhẹ hoặc viễn thị chưa phát hiện.

Ảnh hưởng đến cuộc sống ban đêm

Tầm nhìn bị lóa sáng khi lái xe ban đêm do đồng tử giãn bất thường

Đồng tử hoạt động không bình thường ảnh hưởng mạnh đến chất lượng thị giác khi thiếu sáng. Người bệnh thường mất tự tin khi lái xe, dễ xảy ra tai nạn hoặc gặp khó khăn trong sinh hoạt ban đêm. Tình trạng này cũng làm tăng gánh nặng cho hệ thống điều tiết vốn đã yếu dần theo tuổi – đặc biệt là sau tuổi 40, khi lão thị bắt đầu xuất hiện.

Chẩn đoán và hướng xử lý

📋 Bác sĩ nhãn khoa có thể thực hiện các kiểm tra sau:

• Đo kích thước đồng tử và phản xạ ánh sáng
• Soi đáy mắt và chụp OCT để kiểm tra thần kinh thị giác
• Đo nhãn áp, loại trừ nguy cơ tăng nhãn áp đi kèm

Phác đồ điều trị phụ thuộc nguyên nhân:

• Ngưng hoặc thay thế thuốc đang dùng
• Điều trị nội khoa nếu liên quan thần kinh hoặc tăng nhãn áp
• Cân nhắc các biện pháp phẫu thuật khúc xạ nếu nguyên nhân liên quan đến tật khúc xạ kèm theo

Lời khuyên từ chuyên gia

• Đừng chủ quan khi thấy mờ mắt về đêm, dù ban ngày vẫn nhìn rõ
• Tránh lạm dụng thuốc nhỏ giãn đồng tử nếu không có chỉ định
• Sử dụng kính lọc ánh sáng khi lái xe vào buổi tối
• Khám mắt định kỳ 6 tháng/lần – đặc biệt nếu bạn có tiền sử mắt hoặc đang dùng thuốc thần kin

Kết luận

Đồng tử giãn – co bất thường có thể chỉ là biểu hiện tạm thời, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương sâu trong hệ thần kinh thị giác. Việc chẩn đoán đúng và chọn phương pháp điều trị phù hợp không chỉ cải thiện thị lực ban đêm mà còn ngăn ngừa biến chứng lâu dài.