Đau mắt đỏ là gì? Nguyên nhân phổ biến và cách phòng tránh

Đau mắt đỏ là gì?

Đau mắt đỏ và những triệu chứng xung quanh

Đau mắt đỏ là tình trạng viêm kết mạc – lớp màng mỏng, trong suốt phủ lên lòng trắng mắt và mặt trong của mi mắt. Khi bị viêm, mạch máu giãn ra khiến mắt đỏ, kèm cộm rát, chảy nước mắt và tiết tố (ghèn) tăng.

Nguyên nhân phổ biến gây đau mắt đỏ

Triệu chứng thường gặp

• Mắt đỏ, cộm, cảm giác có dị vật, bụi trong mắt
• Mắt đỏ rõ rệt, mi mắt sưng nề, đôi khi thấy các hột nhỏ ở kết mạc.
• Chảy nước mắt, tiết tố nhiều; ghèn nhiều, dính mi vào buổi sáng
• Ngứa mắt (đặc biệt ở thể dị ứng)
• Nhạy cảm ánh sáng (chói, chảy nước mắt khi ra nắng), gây mờ thoáng qua
• Có thể kèm đau họng, sốt nhẹ, sưng hạch trước tai (ở thể virus), dưới hàm, đau họng, ho, nghẹt mũi, nhức đầu

Cần lưu ý rằng các biểu hiện này dễ nhầm lẫn với những bệnh lý nặng hơn như viêm loét giác mạc, tăng nhãn áp cấp hay viêm nội nhãn, do đó nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa mắt để được chẩn đoán chính xác.

Con đường lây lan đau mắt đỏ

Đau mắt đỏ có thể lay lan bởi virus trong không khí

Đau mắt đỏ do virus hoặc vi khuẩn có khả năng lây lan rất nhanh, đặc biệt ở môi trường tập thể. Các con đường truyền nhiễm phổ biến gồm:

• Giọt bắn hô hấp khi tiếp xúc gần với người bệnh trong lúc ho, hắt hơi hoặc nói chuyện
• Tiếp xúc gián tiếp qua việc dùng chung khăn mặt, gối, điện thoại, bàn chải hoặc các vật dụng cá nhân khác của người bệnh
• Bề mặt công cộng như tay nắm cửa, bàn ghế, đồ chơi có thể chứa mầm bệnh
• Kính áp tròng không được vệ sinh đúng cách khiến vi khuẩn và virus dễ bám dính
• Thói quen dụi mắt bằng tay chưa rửa sạch, đưa tay lên mũi, miệng là con đường trực tiếp đưa mầm bệnh từ môi trường ngoài vào mắt

Thực tế, trong môi trường đông người như lớp học, văn phòng, ký túc xá, tỷ lệ bùng phát dịch đau mắt đỏ thường tăng mạnh. Theo ghi nhận của Bộ Y tế, trong các đợt dịch, tỷ lệ lây nhiễm có thể lên tới hàng chục phần trăm trong cùng một cộng đồng nhỏ, đặc biệt ở trẻ em do thói quen tiếp xúc gần và khó kiểm soát vệ sinh cá nhân.

Chính vì mức độ lây lan mạnh, đau mắt đỏ được xếp vào nhóm bệnh dễ bùng phát thành dịch theo mùa. Việc phòng tránh (rửa tay thường xuyên, không dùng chung vật dụng cá nhân, hạn chế tiếp xúc gần khi có dịch) có vai trò quan trọng không kém điều trị.

Số liệu nhanh & mốc thời gian quan trọng

Lưu ý: Các mốc trên mang tính tham khảo thực hành lâm sàng. Bác sĩ sẽ điều chỉnh theo mức độ nặng, bệnh nền, độ tuổi và bối cảnh dịch tễ.

Đau mắt đỏ có nguy hiểm không?

Thời gian khỏi đau mắt đỏ còn tùy thuộc vào từng trường hợp mắc bênh

Phần lớn trường hợp đau mắt đỏ lành tính và tự khỏi sau 7–10 ngày. Tuy nhiên, chăm sóc sai (dùng corticoid không kiểm soát, đeo kính áp tròng khi đang viêm, vệ sinh kém) có thể dẫn đến:

• Viêm giác mạc chấm, loét giác mạc
• Giảm thị lực tạm thời hoặc kéo dài
• Lây lan nhanh trong gia đình, lớp học, nơi làm việc

Cách phòng tránh đau mắt đỏ hiệu quả

1) Giữ vệ sinh tay–mắt

• Rửa tay bằng xà phòng/ dung dịch sát khuẩn nhiều lần trong ngày
• Không dụi mắt; dùng khăn giấy sạch thấm nhẹ khi chảy nước mắt

2) Ngăn lây chéo trong gia đình & lớp học

• Không dùng chung khăn mặt, chậu rửa, đồ trang điểm mắt
• Giặt chăn gối, khăn bằng nước nóng nếu có thể; phơi nắng
• Cân nhắc cho trẻ nghỉ học khi có tiết tố nhiều, đỏ mắt rõ rệt trong giai đoạn đầu

3) Bảo vệ mắt trước tác nhân

• Đeo kính khi ra ngoài để giảm bụi, gió; hạn chế bơi nơi nước không đảm bảo
• Tránh tiếp xúc khói, hóa chất; tuân thủ an toàn lao động

4) Xử trí đúng khi có triệu chứng

• Vệ sinh mắt với nước muối sinh lý 0,9% (lọ đơn liều), giữ sạch tiết tố
• Không tự ý dùng thuốc nhỏ có corticoid
• Đi khám nhãn khoa khi đau tăng, nhìn mờ, sợ sáng nhiều, hoặc kéo dài >10 ngày

Điều trị đau mắt đỏ: nguyên tắc theo nguyên nhân

• Do virus: chăm sóc hỗ trợ, vệ sinh mắt, thuốc giảm triệu chứng theo hướng dẫn; theo dõi diễn tiến 7–10 ngày.
• Do vi khuẩn: bác sĩ chỉ định kháng sinh nhỏ mắt phù hợp; tuân thủ liều và thời gian điều trị.
• Do dị ứng: tránh dị nguyên, dùng thuốc chống dị ứng theo toa; có thể phối hợp nước mắt nhân tạo.